رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ هفته گذشته اعلام کرد دولت ایالات متحده اجازه صادرات تراشه‌های هوش مصنوعی H۲۰۰ شرکت انویدیا (که دومین تراشه قدرتمند این شرکت پس از سری بلک‌ول محسوب می‌شود) به مشتریان تأییدشده در چین را صادر می‌کند و در عوض ۲۵درصد از درآمد حاصل از این فروش‌ها را مستقیماً دریافت خواهد کرد؛ تصمیمی که پس از مذاکرات مستقیم جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا با ترامپ شکل گرفته و ترامپ در پست خود در شبکه تروث نوشت شی جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین به این پیشنهاد پاسخ مثبت داده است و این رویکرد برای شرکت‌های دیگری مانند AMD و اینتل نیز اعمال خواهد شد، در حالی که صادرات فقط به مشتریان تجاری که توسط وزارت بازرگانی آمریکا بررسی و تأیید شده‌اند محدود می‌شود و تراشه‌های پیشرفته‌تر مانند بلک‌ول و سری آینده Rubin همچنان کاملاً ممنوع باقی می‌مانند. این توافق ادامه‌دهنده قراردادی مشابه در تابستان ۲۰۲۵ برای تراشه‌های ضعیف‌تر H۲۰ بود که در آن دولت ۱۵ درصد سهم داشت.
بر اساس این طرح، چین به فناوری‌ای دست می‌یابد که به گفته کارشناسان دست‌کم ۱۸ ماه از توان داخلی این کشور پیشرفته‌تر است؛ آن هم در شرایطی که پکن با وجود سرمایه‌گذاری حدود ۴۸ میلیارد دلاری در صنعت نیمه‌هادی، تنها به حدود ۳۰درصد خودکفایی رسیده است.
هرچند چین برای انویدیا بازاری نزدیک به ۵۰میلیارد دلار به شمار می‌رود، اما مخالفان هشدار می‌دهند انتقال چنین تراشه‌هایی می‌تواند برتری آمریکا در حوزه هوش مصنوعی را تضعیف و توان نظامی و اطلاعاتی چین را تقویت کند. واکنش کنگره نیز سریع بود و قانون‌گذاران دو حزب در ۲۴ ساعت طرح «SAFE Chips» را برای جلوگیری از تسهیل کنترل‌های صادراتی معرفی کردند.

دریایی از منافع اقتصادی

از نظر ارقام اقتصادی، فروش احتمالی تراشه H۲۰۰ به چین می‌تواند میلیاردها دلار درآمد برای انویدیا ایجاد کند و برخی تحلیلگران مانند Bernstein Research پیش‌بینی می‌کنند بیش از ۱۰میلیارد دلار در سال فروش داشته باشد، در نتیجه سهم ۲۵درصدی دولت آمریکا می‌تواند بیش از ۲میلیارد دلار عاید خزانه کند، به‌ویژه اینکه پیش از اعمال محدودیت‌های شدید، بازار چین بیش از ۱۷میلیارد دلار درآمد سالانه برای انویدیا داشت اما حالا با کسر این سهم، حاشیه سود شرکت کاهش قابل توجهی پیدا می‌کند، هرچند انویدیا با استقبال از این تصمیم، آن را عالی برای آمریکا توصیف کرده است.
تراشه H۲۰۰ تقریباً ۶ برابر قدرتمندتر از نسل قبلی H۲۰ است و برای آموزش و اجرای مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی کاملاً حیاتی محسوب می‌شود و می‌تواند در کاربردهای نظامی مانند سیستم‌های تسلیحاتی خودکار، نظارت گسترده هوشی، حملات سایبری پیشرفته و تصمیم‌گیری سریع در میدان جنگ استفاده شود، به همین دلیل آمریکا سال‌ها با کنترل سختگیرانه صادرات این فناوری تلاش کرده برتری خود در مسابقه جهانی هوش مصنوعی با چین را حفظ کند، اما همین محدودیت‌ها سبب شده شرکت‌های چینی مانند هواوی با سرعت بیشتری به سمت خودکفایی و تولید تراشه‌های داخلی حرکت کنند.

مخالفانی از هر دو حزب

این تصمیم با انتقادهای شدید از سوی هر دو حزب در آمریکا مواجه شده است. دموکرات‌هایی مانند سناتور الیزابت وارن آن را فروش امنیت ملی آمریکا خوانده‌ و گفته‌اند ترامپ اقتصاد و امنیت کشور را فروخته و خواستار شهادت هوانگ و وزیر بازرگانی در کنگره شده‌اند. سناتور ران وایدن معتقد است ترامپ دوباره توسط چین فریب خورده و این توافق همه آمریکایی‌ها را ناامن‌تر می‌کند. نماینده، راجا کریشنامورتی آن را اشتباه عمیق امنیتی و هدیه به رقیب استراتژیک اصلی توصیف کرده، حتی تندروهای ضدچین در حزب جمهوری‌خواه مانند سناتور تام کاتن نگران هستند این تراشه‌ها توانایی نظامی چین را به‌طور فوق‌العاده‌ای افزایش دهد و به پیشرفت در سلاح‌های خودکار و نظارت کمک کند. کارشناسان امنیتی نیز هشدار می‌دهند این اقدام سیاست کنترل فناوری چند دهه اخیر را معکوس کرده و چین را در مسابقه هوش مصنوعی بسیار نزدیک‌تر می‌کند، در حالی که حتی با بررسی دقیق مشتریان خطر انتقال فناوری به کاربردهای نظامی وجود دارد. برخی حتی قانونی بودن دریافت ۲۵درصد سهم توسط دولت را زیرسؤال برده‌اند، زیرا ممکن است با ممنوعیت مالیات بر صادرات در قانون اساسی مغایرت داشته باشد.
در مقابل، حامیان تصمیم مانند دیوید ساکس، مشاور هوش مصنوعی ترامپ استدلال می‌کنند فروش تراشه‌های نسل قبلی، چین را وابسته به فناوری آمریکایی نگه می‌دارد و بازار را از رقبای چینی می‌گیرد، اما گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد پکن ممکن است این تراشه‌ها را به دلیل شرایط سنگین رد کرده یا خرید را محدود کند و به سمت تولید کاملاً داخلی برود. در نهایت این توافق بخشی از رویکرد معاملاتی و تجارت‌محور ترامپ در روابط با چین است، اما آینده آن همچنان نامشخص است زیرا چین هنوز خریدهای گسترده را رسماً تأیید نکرده و جهان فناوری با نگرانی منتظر تأثیر بلندمدت آن بر برتری جهانی در حوزه هوش مصنوعی باقی مانده است.